चालू घडामोडी – साप्ताहिक (६ जुलै २०२४)

⚫ महाराष्ट्र सरकारने लाडकी बहिण योजनेसाठी अतिरिक्त अर्थसंकल्प २०२४-२५ मध्ये ४६ हजार कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे. योजनेचा लाभ राज्यांतील आर्थिक दुर्बल घटकातील २१ ते ६० वयोगटातील महिलांना होणार आहे. पात्र महिलांना दरमहा १५०० रुपये देण्यात येणार आहेत.


⚫ लडाख केंद्रशासित प्रदेश ULLAS-नव भारत साक्षरता कार्यक्रम अंतर्गत पूर्ण कार्यात्मक साक्षरता प्राप्त करण्यासाठी घोषित करण्यात आला आहे. ULLAS (अंडरस्टँडिंग लाइफलाँग लर्निंग फॉर ऑल इन सोसायटी) ही केंद्र प्रायोजित योजना आहे. हे 15 वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या प्रौढांना सक्षम बनवण्याचा उद्देश आहे ज्यांना योग्य शालेय शिक्षण मिळू शकले नाही.


⚫ महाराष्ट्रातील पेंच व्याघ्र प्रकल्पाने जंगलातील आग शोधण्यासाठी प्रथम प्रगत AI प्रणाली लाँच केली.
महत्त्वाचे : हे भारतातील 25 वे व्याघ्र प्रकल्प आहे. पेंच व्याघ्र अभयारण्य हे नाव पेंच नदी वरून मिळाले, 741.41 चौ.किमी क्षेत्रफळ आहे.


⚫ उत्तर प्रदेश सरकार लखीमपूर खेरी जिल्ह्यात 2,000 कोटी रुपयांच्या गुंतवणुकीत बायोप्लास्टिक्स पार्क उभारणार आहे.
महत्त्वाचे : बायोप्लास्टिक्स पूर्णपणे किंवा अंशतः अक्षय बायोमास स्त्रोत जसे की ऊस आणि कॉर्न किंवा यीस्ट सारख्या सूक्ष्मजंतूपासून बनवले जातात.


⚫ केंद्रीय मंत्री जितेंद्र सिंह यांनी सेंट्रल इलेक्ट्रॉनिक्स लिमिटेड (CEL) साठी मिनीरत्न श्रेणी-I दर्जा देण्याची घोषणा केली.
महत्त्वाचे : स्थापना 1974 मध्ये झाली.
उद्देश : देशातील राष्ट्रीय प्रयोगशाळा आणि R&D संस्थांनी विकसित केलेल्या स्वदेशी तंत्रज्ञानाचा व्यावसायिकरित्या वापर करण्यासाठी
मुख्यालय : नवी दिल्ली


⚫ द इकॉनॉमिस्ट ग्रुप – EIU ग्लोबल लिव्हेबिलिटी इंडेक्स 2024: व्हिएन्नाने सलग तिसऱ्या वर्षी जगातील सर्वात राहण्यायोग्य शहर म्हणून आपले स्थान कायम ठेवले आहे.


⚫ नवी दिल्लीत ग्लोबल इंडिया एआय समिट 2024 चे नियोजन केले जाईल.


⚫ केंद्रीय प्रत्यक्ष कर मंडळाच्या अध्यक्षपदी रवी अग्रवाल यांची नियुक्ती करण्यात आली आहे.


⚫ सुजाता सौनिक यांची महाराष्ट्र राज्याच्या पहिल्या महिला मुख्य सचिव पदी नियुक्ती झाली आहे. निवृत्त मुख्य सचिव नितीन करीर यांच्याकडून त्यांनी पदभार स्वीकारला.


⚫ नाशिकच्या तन्वी चव्हाण देवरे यांनी जगातील सर्वांत कठीण जलतरण प्रवास इंग्लिश चॅनेल (खाडी) पार करण्याची कामगिरी बजावली आहे. डोव्हर (यूके) ते फ्रान्स (42 किमी) हे अंतर तन्वीने 17 तास 42 मिनिटांत पूर्ण केले.


⚫ आंतरराष्ट्रीय सौर आघाडी (ISA) साठी महत्त्वपूर्ण मैलाचा दगड कारण पॅराग्वे प्रजासत्ताक अधिकृतपणे त्याचे 100 वे पूर्ण सदस्य बनले.
ISA उद्दीष्ट – जीवाश्म इंधनावरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी सौर ऊर्जेच्या कार्यक्षम वापर करणे.
स्थापना – 30 नोव्हेंबर 2015
मुख्यालय – गुरूग्राम, हरियाणा


⚫ रोहित शर्मा आणि विराट कोहलीनंतर, रवींद्र जडेजाने T20I क्रिकेटमधून निवृत्ती घेतली आहे.


⚫ 1 जुलै ते 31 ऑगस्ट 2024 या कालावधीत गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार मंत्रालयाच्या अंतर्गत स्वच्छ भारत मिशन-अर्बन 2.0 अंतर्गत स्वच्छता अपनाओ, बिमारी भगाओ (SABB) उपक्रम सुरू करण्यात आला आहे.
केंद्रीय मंत्री – मनोहरलाल खट्टर


⚫ जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी लष्करप्रमुख म्हणून पदभार स्वीकारला. यांच्याअगोदर जनरल मनोज पांडे लष्करप्रमुख होते.


⚫ SEBEX 2, हे नवीन स्फोटक आहे, जे मानक ट्रिनिट्रोटोल्युएन (TNT) पेक्षा दुप्पट अधिक प्राणघातक बॉम्ब भारतीय नौदलाने विकसित केले.


⚫ जागतिक बुद्धिबळ अजिंक्य पदाची लढत सिंगापूर या देशात आयोजित केली जाणार आहे.


⚫ उत्तर प्रदेश राज्याच्या मुख्य सचिव पदी मनोज सिंह यांची निवड झाली आहे.


⚫ रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) क्रॉस-बॉर्डर रिटेल पेमेंट सक्षम करण्यासाठी ‘प्रोजेक्ट नेक्सस’मध्ये सामील झाले.
नेक्सस उद्दीष्ट – हे जागतिक स्तरावर देशांतर्गत इन्स्टंट पेमेंट सिस्टम (IPS) जोडून क्रॉस-बॉर्डर पेमेंट वाढविण्याचा प्रयत्न करते.


⚫ 3 जुलै रोजी आंतरराष्ट्रीय प्लास्टिक पिशवी मुक्त दिवस साजरा केला जातो.
2009 मध्ये झिरो वेस्ट युरोप या पर्यावरणवादी समूहाने पहिल्यांदा साजरा केला होता.


⚫ भारतीय बुद्धिबळपटू विश्वनाथन आनंदने अंतिम सामन्यात जीएम जैमे सँटोसचा 3-1 असा पराभव करून आपले 10वे लिओन मास्टर्स विजेतेपद पटकावले आहे.


⚫ थायलंडसह संयुक्त लष्करी सराव मैत्री या 13 व्या आवृत्तीसाठी भारतीय सैन्य दल रवाना झाले. हा सराव थायलंडमधील टाक प्रांतातील फोर्ट वचिराप्राकन येथे होणार आहे. भारतीय लष्कर आणि रॉयल थाई आर्मी यांच्यात 2006 मध्ये द्विपक्षीय मैत्री सराव सुरू झाला.


⚫ AI वॉशिंग ही एक फसवी प्रचारात्मक प्रथा आहे जी उत्पादन किंवा सेवेच्या AI च्या वापराबद्दल अतिशयोक्तीपूर्ण किंवा सरळ खोटे बोलते.


⚫ रियान पराग आणि नितीश कुमार रेड्डी या क्रिकेटपटूंना Puma India ने ब्रँड ॲम्बेसेडर म्हणून नियुक्त केले आहे.


⚫ SBI बँकेने नुकतीच ‘MSME सहज’ सुविधा सुरू केली आहे.
SBI मुख्यालय – मुंबई, महाराष्ट्र
स्थापना – १ जुलै १९५५


⚫ खगोलशास्त्रज्ञांनी लो-फ्रिक्वेंसी एरे (LOFAR) वापरून नवीन रेडिओ आकाशगंगा शोधली आहे.
लो-फ्रिक्वेंसी ॲरे ही नेदरलँड्समधील एक मोठी रेडिओ टेलिस्कोप प्रणाली आहे.


⚫ सिंगारेनी कॉलीरीज कंपनी लिमिटेड (SCCL) चे अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक एन. बलराम यांना ग्रीन मॅपल फाऊंडेशनतर्फे “ट्री मॅन ऑफ तेलंगणा” पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे.


⚫ नीती आयोगाने ‘संपूर्णता अभियान’ सुरू केले. सर्व 112 आकांक्षी जिल्हे आणि 500 आकांक्षी ब्लॉकमध्ये कार्यक्रम आयोजित करण्यात आले होते. 4 जुलै ते 30 सप्टेंबर 2024 या कालावधीत चालणाऱ्या या व्यापक तीन महिन्यांच्या मोहिमेचे उद्दिष्ट सर्व महत्त्वाकांक्षी जिल्हे आणि ब्लॉकमध्ये 12 प्रमुख सामाजिक क्षेत्र निर्देशकांची 100% संपृक्तता प्राप्त करणे आहे.


⚫ भारत-मंगोलिया संयुक्त लष्करी सराव NOMADIC ELEPHANT च्या 16 वी आवृत्ती विदेशी प्रशिक्षण नोड, उमरोई (मेघालय) येथे सुरुवात झाली. हा सराव 03 ते 16 जुलै 2024 या कालावधीत होणार आहे.


⚫ 6 जुलैपासून प्रगती मैदान, नवी दिल्ली येथे आयोजित करण्यात आलेल्या चार दिवसीय आंतरराष्ट्रीय खेळण्यांच्या मेळ्यामध्ये 300 हून अधिक देशी कंपन्या आणि 100 हून अधिक विदेशी खरेदीदार सहभागी होण्याची अपेक्षा आहे.


⚫ डॉ.बी.एन. गंगाधर यांची राष्ट्रीय वैद्यकीय आयोगाच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे.